* دکتر مصطفی یحیایی
در دنیای امروز، کسب‌وکار دیگر صرفاً به معنای کسب سود و انباشت ثروت نیست. رویکردهای جدیدی در حال ظهور هستند که هدفشان فراتر از سودآوری بوده و به دنبال ایجاد تأثیر مثبت بر جامعه و محیط زیست هستند. یکی از این رویکردها، “کارآفرینی اجتماعی” است که با تلفیق نوآوری‌های تجاری و اهداف اجتماعی، سعی در حل مشکلات جامعه و کسب درآمد پایدار دارد.
کارآفرینی اجتماعی، نوعی کسب‌وکار است که هدف اصلی آن حل یک مشکل اجتماعی یا زیست‌محیطی است. این نوع کسب‌وکارها، در عین حال که به دنبال کسب سود هستند، تعهد جدی به بهبود شرایط جامعه و ایجاد ارزش اجتماعی دارند. به عبارت دیگر، کارآفرینی اجتماعی پلی بین دنیای کسب‌وکار و دنیای غیرانتفاعی است.
هدف اصلی کارآفرینی اجتماعی، حل یک مشکل اجتماعی یا زیست‌محیطی است. این مشکلات می‌توانند شامل فقر، بی‌سوادی، بیکاری، تبعیض، آلودگی محیط زیست و … باشند.کارآفرینان اجتماعی به دنبال ایجاد مدل‌های کسب‌وکار پایدار هستند که بتوانند به طور مستمر درآمدزایی کنند و به حل مشکل اجتماعی مورد نظر کمک کنند. کارآفرینی اجتماعی نیازمند نوآوری و خلاقیت است. کارآفرینان اجتماعی باید بتوانند راه‌حل‌های جدید و کارآمدی برای حل مشکلات جامعه ارائه دهند. کارآفرینان اجتماعی باید بتوانند اثر اجتماعی خود را اندازه‌گیری کنند و به ذینفعان خود گزارش دهند. این امر به آن‌ها کمک می‌کند تا عملکرد خود را بهبود بخشند و اعتماد ذینفعان را جلب کنند. کارآفرینان اجتماعی باید شفاف و پاسخگو باشند. آن‌ها باید اطلاعات مربوط به عملکرد، اثر اجتماعی و نحوه استفاده از منابع را به طور شفاف در اختیار ذینفعان خود قرار دهند.
مهم‌ترین مزیت کارآفرینی اجتماعی، ایجاد تأثیر مثبت بر جامعه و بهبود شرایط زندگی افراد است. کارآفرینی اجتماعی می‌تواند به حل مشکلات اجتماعی پیچیده و ریشه‌دار کمک کند.کسب‌وکارهای اجتماعی می‌توانند فرصت‌های شغلی جدیدی برای افراد نیازمند ایجاد کنند. کارآفرینی اجتماعی می‌تواند سرمایه‌گذاران و حامیانی را جذب کند که به دنبال کسب‌وکارهایی با هدف اجتماعی هستند. شرکت‌هایی که به فعالیت‌های اجتماعی متعهد هستند، می‌توانند تصویر برند خود را بهبود بخشند و اعتماد مشتریان را جلب کنند.
یکی از بزرگترین چالش‌های کارآفرینی اجتماعی، تأمین مالی است. کسب‌وکارهای اجتماعی اغلب با مشکل جذب سرمایه و دریافت وام مواجه هستند. اندازه‌گیری اثر اجتماعی و اثبات ارزش اجتماعی کسب‌وکار، چالش دیگری است که کارآفرینان اجتماعی با آن روبه‌رو هستند. کارآفرینان اجتماعی باید بتوانند تعادل مناسبی بین سودآوری و اهداف اجتماعی خود ایجاد کنند.
کسب‌وکارهای اجتماعی اغلب با رقابت شدید از سوی کسب‌وکارهای سنتی روبه‌رو هستند.یافتن و جذب افرادی که هم مهارت‌های تجاری و هم تعهد به اهداف اجتماعی داشته باشند، چالش دیگری است که کارآفرینان اجتماعی با آن مواجه هستند.مثلا، تامز در ازای هر جفت کفشی که به فروش می‌رساند، یک جفت کفش به کودکان نیازمند اهدا می‌کندویا واربی پارکر عینک‌های باکیفیت و مقرون به صرفه ارائه می‌دهد و در ازای هر عینکی که به فروش می‌رساند، یک عینک به افراد نیازمند اهدا می‌کند.ونیز ایکوئیتی بانک خدمات مالی را به افراد کم‌درآمد در کشورهای در حال توسعه ارائه می‌دهد.همچنین گریمین بانک (به افراد فقیر در بنگلادش وام‌های کوچک می‌دهد تا بتوانند کسب‌وکار خود را راه‌اندازی کنند.
کارآفرینی اجتماعی، راهی قدرتمند برای حل مشکلات جامعه و کسب درآمد پایدار است. این رویکرد نه تنها می‌تواند به بهبود شرایط زندگی افراد کمک کند، بلکه می‌تواند به ایجاد کسب‌وکارهای موفق و پایدار نیز منجر شود. با حمایت از کارآفرینان اجتماعی و ترویج این رویکرد، می‌توانیم دنیایی عادلانه‌تر و پایدارتر بسازیم.