* جواد گودرزی
روابط عمومی اگر از رسانه جدا شود، رسالت خود را گم می‌کند؛ همان‌گونه که رسانه، بی‌تعهدی به حقیقت را تاب نمی‌آورد. پیوند این دو، پیوند آگاهی و اعتماد است؛ رسالتی که از “پابلیسیتی” آغاز شد و امروز در ساحت مقدس ارتباطات ادامه دارد. صد سال دیالوگ میان روابط عمومی و رسانه را نگاهی باید تا آیینه‌ای به نام رسانه، رسالتی به نام روابط عمومی درک شود.
از زمانی که “آی. وی. لی”، نویسنده و روزنامه‌نگار آمریکایی، در سال ۱۹۰۶ نخستین دفتر روابط عمومی را در شرکت زغال معدنی با عنوان کارگزار مطبوعاتی راه‌اندازی کرد و با ایده‌ها و نظرات خودش، هم آن مؤسسه را در افکار عمومی خوشنام کرد و هم بعدها به‌عنوان مشاور راکفلر توانست تصویری شایسته از آن سرمایه‌دار معروف و نه‌چندان محبوب بسازد، بیش از ۱۱۹ سال گذشته است.واقعیت این است که “آی. وی. لی” به‌عنوان بنیان‌گذار روابط عمومی، که خود آن را “پابلیسیتی” می‌نامید، فردی بود که ابتدا به‌عنوان خبرنگار اقتصادی در روزنامه‌های آن روزگار فعالیت می‌کرد و سپس با تغییر جهت، از یک خبرنگار، ابتدا کارگزار مطبوعاتیِ شرکت و سپس مشاور مؤسسات مختلف شد.
در زمان فعالیت در شرکت زغال معدنی بود که اعلامیه موسوم به “اعلامیه اصول” را نوشت و برای سردبیران رسانه‌های فعال فرستاد. او در این اعلامیه نوشت: «دفتر مطبوعات ما یک دفتری سری نیست. همه کارهای ما آشکارا و علنی صورت می‌گیرد. هدف ما این است که اخبار موثق و معتبر در اختیار مردم بگذاریم. اگر کار ما جنبه تجاری دارد، از به‌کار بردن آن در روزنامه خودداری کنید. هر مطلبی که برای شما می‌فرستیم، از روی کمال دقت و صحت تنظیم می‌گردد و هرگاه طالب جزئیات و تفصیلات بیشتر باشید، خواسته شما را به‌سرعت برآورده خواهیم نمود. هر سردبیری که بخواهد در نوشته‌ها و گفته‌های ما تحقیق کند، ما با کمال خرسندی و گشاده‌رویی به او کمک خواهیم کرد. خلاصه کار ما این است که اطلاعات و مطالب صحیح و دقیقی در باره مؤسسه خودمان، که برای مردم و مطبوعات دارای ارزش و جالب می‌باشد، در اختیار مردم و مطبوعات بگذاریم و همچنین عقاید و نظرات و طرز فکر مردم را برای مؤسسه خود روشن نماییم.»
این فراز از بیانیه اصولِ لی همچنان مانیفست همه روابط عمومی‌هاست.
تردیدی نیست که از یک‌صد و نوزده سال پیش تا الآن، هم روزنامه‌ها ـ بخوانید رسانه‌ها ـ دستخوش تغییرات و تحولات مختلف شده‌اند و هم وظایف، مأموریت‌ها، ابزارها و امکانات روابط عمومی‌ها در طول زمان دچار تغییر و بلکه دگردیسی‌های فراوان شده‌اند. اما نکته‌ای که همیشه ماندگار بوده است و خواهد ماند، این است که روابط عمومی‌ها بدون رسانه‌ها حتماً «چیزی» کم دارند.
نمی‌شود در روابط عمومی باشی، درد افکار عمومی و دغدغه آگاهی داشته باشی، ولیکن خود را از رسانه‌ها و کارکردهای اصلی و اخلاقی و منطقی آن‌ها بی‌نیاز بدانی. روابط عمومی‌ها در همه زمان‌ها و همه مؤسساتِ همه‌جای دنیا، رسانه‌ها را همراه و همکار خود می‌دانند و می‌دانند که رابطان آن‌ها با مردم، با ذی‌نفعان، با مخاطبان درون‌سازمان و بیرون از سازمان، رسانه‌ها هستند.
بر این اساس، نقش آن‌ها ـ با رعایت همه جوانب اخلاقی و حرفه‌ای و البته مستقل ـ می‌تواند بسیار “تعیین‌کننده”، “جریان‌ساز” و “تسهیل‌گر” بین مردم و طبقه حاکم باشد، به سازمان کمک کند و آگاهی مردم را افزایش دهد. تردیدی نیست که فاصله بین “روزنامه‌نگاری عینی و حقیقی” با “روزنامه‌نگاری تجاری”ـ که بخش محتوم و لاینقطع دنیای رسانه‌هاست ـ فاصله‌ای حساس، ریز و البته مهم است؛ آن‌قدر مهم که عدم توجه به آن باعث و بانی مرگ حقیقت و یا حبس واقعیت نشود. و این کارکرد همه رسانه‌هاست، از مکتوب و مجازی گرفته تا شبکه‌ای و شخصی.
مهم، رسالتی است که بر عهده دارند؛ مهم، ساحتی است که باید مقدس باشد و البته تأثیرگذار؛ مهم، تعاملی است که باید بر مبنای ارتباط منطقی بین رسانه‌ها و سازمان‌ها از طریق حوزه‌ای به نام روابط عمومی شکل گیرد تا ارتباطات به معنای اخص آن ایجاد شود.برقراری ارتباط و تعامل بین مردم و طبقه حاکم در همه سازمان‌ها از طریق رسانه‌ها صورت می‌گیرد و تسهیل‌گر این ارتباط حوزه‌ای است که از “پابلیسیتی”شروع و به “روابط عمومی” منتهی شده است.
رابطه بین این دو حوزه، “بایسته” همه سازمان‌هاست؛ جاده‌ای دوطرفه است که در آن هم روابط عمومی باید به رسالت حرفه‌ای خود عمل کند و هم رسانه باید بداند که آنچه می‌نویسد، قسم‌خورده باریتعالی است.