کمبود آب در ایران یکباره اتفاق نیفتاده، شرایط امروز حاصل روندی طولانی است که دست‌اندازی‌های انسان و عوامل طبیعی در آن نقش داشته است. روند کاهشی بارش به‌تدریج از پنج دهه گذشته ملموس شد. گرچه ایران در طول این چند دهه با رخدادهای خشکسالی و ترسالی مختلف مواجه بود اما حالا دست کم پنج سالیست که درگیر سال‌های خشک پی‌در پی شده است و به گفته رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی پاییز۱۴۰۴ گرایش شدیدی به کم بارشی دارد.
شروع سال آبی جدید (۱۴۰۴ - ۱۴۰۵) با بارش در نوار شمالی کشور همراه بود. از ابتدای ماه جاری تا ۴ مهرماه، به‌طور میانگین۰.۵ میلی‌متر بارش در سطح کشور دریافت شده البته این میزان در بلندمدت نیز۰.۴ میلی‌متر بوده است؛ به عبارتی بارش ۱۹.۳ درصد بیش از میانگین بلندمدت ثبت شد.از ابتدای ماه جاری میانگین دما در سطح کشور نیز۱.۳ درجه سلسیوس کمتر از میانگین بلندمدت خود بوده است، یعنی از ابتدای ماه، میانگین دما فقط در سه استان سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان بیش از میانگین بلندمدت خود بود.
اما بر اساس پیش بینی پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور این شرایط پایدار نیست و نیمه مهر تا نیمه آبان میانگین دمای هوا در نیمه شرقی کشور و نوار ساحلی جنوب نرمال و برای سایر مناطق از نیم تا یک درجه بیش از نرمال خواهد بود. نیمه آبان تا نیمه آذر نیز میانگین دمای هوا در بخش‌هایی از نوار شرقی، نوار شمالی و استان‌ها در محدوده دشت کویر نرمال، در غرب و جنوب غرب ۱ تا ۲ درجه و در سایر مناطق نیم تا یک درجه فراتر از نرمال پیش‌بینی می‌شود.
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد ، شرایط بارش در کشور نیز اینچنین باقی نخواهد ماند. اگرچه پاییز با بارش در بخش‌های شمالی شروع شد و بر اساس اطلاعات پهنه‌ای بارش در استان‌ها در چند روز اخیر بارش‌ها در گلستان، مازندران، خراسان شمالی، البرز، سمنان و تهران به ترتیب۱۲.۱ تا۰.۱ میلی متر بیش از میانگین بلند مدت خود بود اما احد وظیفه ـ رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور ـ در گفت‌وگو با ایسنا با پیش‌بینی وضعیت بارش‌ها در سال آبی جاری، اظهارکرد: با احتمال قابل توجه، پاییز۱۴۰۴ گرایش شدیدی به کم بارشی دارد و در بازه ۱۰ روز تا ۲ هفته آینده نیز بارش موثری برای اغلب نقاط کشور پیش‌بینی نمی‌شود.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی ادامه داد: اگرچه در اولین روزهای پاییز مناطق شمالی کشور با بارش همراه شدند اما به‌طور کلی انتظار می‌رود که بارش‌ها در اغلب مناطق کمتر از نرمال باشد همچنین پیش‌بینی می‌شود که بارش‌ها دیرتر از موعد معمول و با تأخیر حدود ۱۰ تا ۱۵ روزه رخ دهد. در این شرایط کشت پاییزه نیز با تأخیر مواجه خواهد شد. به گفته وی ، اثرگذاری بارش بر تولید و کشت محصول نه فقط به بارش‌های فصل پاییز که به شرایط زمستان و بهار آینده نیز وابسته است؛ با این حال این شرایط احتمالا بر چرخه تولید اثرگذار باشد.
یک احتمال خوشبینانه؛ بارندگی نزدیک به نرمال از انتهای پاییز
وظیفه با تاکید بر اینکه پیش‌بینی‌های فصلی همواره با عدم قطعیت همراه هستند، بارش‌های زمستان را پیش‌بینی کرد و گفت: با توجه به مدل‌سازی‌های عددی، احتمال متوسطی وجود دارد که در انتهای پاییز و اوایل زمستان، بارش‌ها به شرایط نرمال نزدیک شود. وی ادامه داد: زمستان سهم عمده‌ای از بارش‌های کشور را به‌ویژه در نواحی جنوبی دارد. بر این اساس در صورت تحقق بارش مناسب، می‌توان بر خلاف شرایط وخیم سال گذشته، به شرایط آبی در عرض‌های جنوبی امیدوار بود.به گفته وظیفه ، سال گذشته بارش در اغلب مناطق جنوبی۵۰ تا ۷۵ درصد کمتر از معمول بود و مجموع کم بارشی پاییز، زمستان و بهار سال گذشته موجب شد سال آبی۱۴۰۳ - ۱۴۰۴یکی از خشکسالی‌های استثنایی ایران باشد.
اثر خشکسالی پی‌درپی در لایه‌های زمان انباشته می‌شود
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی با اشاره به تداوم خشکسالی طی پنج سال گذشته گفت: ایران طی این مدت با خشکسالی پی در پی روبرو بود. سال‌های خشک پی در پی اثر انباشته‌ای بر یکدیگر دارند و گذراندن ترسالی میان چند خشکسالی، اگر چه شرایط مطلوبی نیست اما با این حال امید است که سال جاری با بارش مناسب‌تری همراه باشد.وی ادامه داد: بدترین سال از خشکسالی‌های پی در پی پنج سال اخیر، به ترتیب سال‌های۱۳۹۹ - ۱۴۰۰ و ۱۴۰۳ - ۱۴۰۴ بود. در این میان البته سه سال دیگر از وضعیت بهتری برخوردار بودند که به عنوان مثال فصل بهار سال ۱۴۰۲- ۱۴۰۳ شرایط مناسبی داشت و بارندگی۶۰ درصد بیشتر از نرمال بود. وظیفه در پایان تاکید کرد: پیش‌بینی از حالا برای فصل بهار با عدم قطعیت قابل توجهی همراه است اما امید است که از یک سو بارش‌های مطابق یا نزدیک به نرمال زمستانه محقق شود. از سوی دیگر پیش‌بینی‌های آینده حاکی از بارش مناسب در بهار باشد.