کارشناس صنعت ریلی با بیان اینکه سهم راه‌آهن در حمل بار کمتر از ۱۰ درصد و در حمل مسافر حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد است، گفت: این ارقام فاصله جدی با اهداف اسناد بالادستی دارد.
محمدجواد شاهجویی- کارشناس صنعت ریلی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه وضعیت فعلی حمل و نقل ریلی کشور مطلوب نیست، گفت: بر اساس اسناد بالادستی، راه‌آهن باید سهم ۳۰ درصدی در حمل بار و ۲۰ درصدی در حمل مسافر داشته باشد، اما این اعداد فاصله قابل توجهی با وضعیت فعلی دارند.وی افزود: در حوزه باری نیز سهم راه‌آهن زیر ۱۰ درصد و در حوزه مسافری حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد از حمل و نقل عمومی است و از این منظر، اهداف مندرج در اسناد بالادستی با عملکرد واقعی فاصله جدی دارد.
این کارشناس صنعت ریلی با اشاره به جدیت دولت‌ها در توسعه حمل و نقل ریلی گفت: همه دولت‌ها به صورت رسمی و در مقام بیان، توسعه راه‌آهن را اولویت قرار داده و جدیت خود را اعلام کرده‌اند، اما عملکرد عملی نشان می‌دهد که راه‌آهن توسعه جدی پیدا نکرده و هر سال ضعیف‌تر شده است.وی ادامه داد: توسعه شبکه ریلی و بهره‌برداری از آن کاملاً در اختیار دولت است و در چنین شرایطی نمی‌توان انتظار داشت که این بخش حداقل با حمل و نقل جاده‌ای رقابت کند. در مقابل، حمل و نقل جاده‌ای مشوق‌های جدی دارد که بخش خصوصی را ترغیب به سرمایه‌گذاری می‌کند؛ از قیمت ارزان یا تقریباً رایگان سوخت گرفته تا معافیت‌های عوارض حمل و نقل، همگی موجب شده که حمل و نقل ریلی توسعه جدی پیدا نکند و بیشتر سرمایه بخش خصوصی به سمت حمل و نقل جاده‌ای برود.
شاهجویی بیان کرد: عملکرد حمل و نقل جاده‌ای بسیار بالا است و تقریباً ۹۰ درصد حمل بار داخلی کشور از طریق جاده انجام می‌شود. اگر به عملکرد ترانزیت نگاه کنیم، سهم راه‌آهن عدد پایینی است؛ از ۲۰ میلیون تن بار ترانزیتی اعلام شده در کشور، تنها ۲ میلیون تن مربوط به ریل است و حدود ۱۰ درصد آن از طریق جاده انجام می‌شود. این در حالی است که با یارانه سوختی که ارائه می‌کنیم، ترانزیت جاده‌ای صرفه اقتصادی زیادی برای کشور ندارد، اما به رغم این، بخش عمده فعالیت ترانزیت جاده‌ای انجام می‌شود.وی یادآور شد: اگر شبکه ریلی توسعه پیدا کند، حداقل می‌توانیم امیدوار باشیم که درآمدهای ارزی و مزایای ترانزیت برای کشور تحقق پیدا کند و این ظرفیت مغفول در اقتصاد کشور فعال شود.
این کارشناس صنعت ریلی با اشاره به سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حوزه ترانزیت ریلی گفت: یک دوره‌ای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حوزه ترانزیت ریلی به خوبی اتفاق افتاد، اما آن دوره با شرایط خاصی همراه بود. اولاً به بخش خصوصی اجازه سرمایه‌گذاری داده شد و مشوق‌هایی تعیین شد تا سرمایه‌گذاری برای آن‌ها جذاب باشد، از جمله ماده ۱۲ و دیگر مشوق‌ها، و همچنین قانون دسترسی آزاد به شبکه ریلی.وی افزود: اکنون این مشوق‌ها را نمی‌بینیم و تجربه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حوزه ریل حداقل جذابیت لازم را ندارد، زیرا بازگشت سرمایه نامناسب است. بنابراین نمی‌توان گفت که وضعیت جذب سرمایه‌گذاری خصوصی یا غیردولتی در حوزه راه‌آهن مطلوب است.
شاهجویی بیان کرد: با این حال، در برنامه هفتم توسعه، ایجاد و اجرای قطار کامل پیش‌بینی شده است و اگر این موضوع به صورت جدی و عملیاتی اجرایی شود، امید وجود دارد که بخش خصوصی ترغیب به سرمایه‌گذاری در این حوزه شود.وی ادامه داد: نکته مهم این است که قطار کامل باید مطابق برنامه هفتم اجرا شود و رژیم بهره‌برداری از شبکه ریلی از وضعیت فعلی بی‌نظمی و کاملاً دولتی خارج شود. در این صورت بخش خصوصی می‌تواند قطار کامل تشکیل دهد و با استفاده از جدول زمان‌بندی که راه‌آهن ارائه می‌دهد، در شبکه سیر کند.
این کارشناس صنعت ریلی در پایان اظهار کرد: اجرای صحیح این برنامه می‌تواند جذابیت حمل و نقل ریلی را افزایش دهد و بخش خصوصی با خرید لوکوموتیو و ناوگان جدید، سرمایه‌گذاری خود را در این حوزه تقویت کند.