* دکتر مهسا صالحی

این روزها صحبت از انرژی در ایران دیگر محدود به جلسات کارشناسی و گزارش‌های اقتصادی نیست. موضوعی است که به زندگی روزمره مردم و کسب‌وکارها راه پیدا کرده  است. کارگاه‌های تولیدی که با قطعی برق دست و پنجه نرم می‌کنند، خانوارهایی که زمستان‌ها نگران قطع گاز هستند و صنایعی که با افزایش هزینه‌های انرژی به دنبال راه‌حل می‌گردند. اما در این میان، فرصت‌های نابی برای کارآفرینان و نوآوران وجود دارد که می‌توانند هم مشکلات را حل کنند و هم به ثروت برسند.
ایران با وجود برخورداری از ذخایر عظیم نفت و گاز، امروز با چالش‌های جدی در حوزه انرژی مواجه است. قیمت‌های پایین حامل‌های انرژی باعث شده فرهنگ مصرف بهینه در کشور نهادینه نشود. از سوی دیگر، تحریم‌ها و فرسودگی زیرساخت‌ها، تولید و توزیع انرژی را با مشکلات زیادی روبرو کرده است. نتیجه این وضعیت را همه دیده‌ایم: خاموشی‌های مکرر، بعضا قطعی گاز در روزهای سرد زمستان و افزایش هزینه‌های تولید برای صنایع.
اما این تمام ماجرا نیست. جهان به سرعت در حال حرکت به سمت انرژی‌های پاک است و کشورهایی که نتوانند خود را با این تحول هماهنگ کنند، در آینده نزدیک با مشکلات اقتصادی بیشتری مواجه خواهند شد. اینجاست که نقش کارآفرینان و نوآوران پررنگ می‌شود. افرادی که بتوانند راهکارهای خلاقانه برای مدیریت انرژی ارائه دهند، نه تنها می‌توانند کسب‌وکارهای پرسودی راه بیندازند، بلکه به حل مشکلات کشور هم کمک خواهند کرد.در این میان، حوزه‌های مختلفی برای فعالیت وجود دارد. یکی از جذاب‌ترین این حوزه‌ها، ارائه راه‌حل‌های هوشمند برای کاهش مصرف انرژی است. تصور کنید شرکتی بتواند با استفاده از فناوری‌های نوین، مصرف انرژی یک مجتمع مسکونی یا صنعتی را تا چهل درصد کاهش دهد. یا استارت‌آپی اپلیکیشنی طراحی کند که به کسب‌وکارها نشان دهد چگونه می‌توانند با تغییر ساعات کاری، هزینه‌های انرژی خود را بهینه کنند. این‌ها دیگر ایده‌های دور از ذهن نیستند، بلکه امروز به نیازهای ملموس بازار تبدیل شده‌اند.
انرژی‌های تجدیدپذیر نیز فرصت طلایی دیگری برای کارآفرینان است. ایران با بیش از سیصد روز آفتابی در سال، یکی از مستعدترین مناطق جهان برای تولید انرژی خورشیدی محسوب می‌شود. اما هنوز ظرفیت‌های این حوزه به خوبی مورد استفاده قرار نگرفته است. نصب پنل‌های خورشیدی روی پشت‌بام منازل، ایجاد نیروگاه‌های کوچک بادی در مناطق مستعد، یا تبدیل پسماندهای کشاورزی به انرژی، همگی می‌توانند به کسب‌وکارهای پرسود تبدیل شوند. فناوری‌های نوین نیز در این حوزه نقش کلیدی دارند. 
مشکل اصلی انرژی‌های تجدیدپذیر، مسئله ذخیره‌سازی است. 
 توسعه باتری‌های با ظرفیت بالا و قیمت مناسب، طراحی سیستم‌های هوشمند مدیریت انرژی، یا استفاده از اینترنت اشیا برای کنترل مصرف انرژی، همگی زمینه‌هایی هستند که می‌توانند به کسب‌وکارهای نوپا تبدیل شوند. حتی بازیافت و تبدیل ضایعات به انرژی نیز می‌تواند به یک کسب‌وکار پرسود تبدیل شود. فناوری‌های امروزی امکان تبدیل زباله‌های شهری، ضایعات کشاورزی و صنعتی را به انرژی فراهم کرده‌اند. این نه تنها یک راه حل اقتصادی، بلکه یک اقدام زیست‌محیطی ارزشمند محسوب می‌شود. برای ورود به این حوزه، نیازی نیست حتماً متخصص انرژی باشید. بسیاری از کسب‌وکارهای موفق این حوزه توسط افرادی راه‌اندازی شده که تخصص فنی نداشتند، اما نیاز بازار را به خوبی تشخیص دادند. همکاری با یک شریک فنی، استفاده از تسهیلات حمایتی دولت، یا شروع با یک پروژه کوچک و آزمایشی، می‌تواند راه‌های خوبی برای ورود به این بازار باشد. واقعیت این است که چالش‌های انرژی در ایران، اگرچه مشکلاتی جدی ایجاد کرده‌اند، اما در عین حال فرصت‌های بی‌نظیری هم خلق کرده‌اند. تاریخ نشان داده است که بزرگترین کسب‌وکارها اغلب در پاسخ به مشکلات اساسی شکل گرفته‌اند. امروز نیز انرژی در ایران چنین موقعیتی دارد. برای کسانی که بتوانند راهکارهای خلاقانه و عملی ارائه دهند، فرصت‌های بی‌شماری وجود دارد. آینده از آن کسانی خواهد بود که بتوانند از این چالش‌ها، فرصت‌های جدید خلق کنند.