* امین رشیدی

در دنیای کارآفرینی، یک باور غلط وجود دارد که می‌گوید موفقیت تنها از ایده‌های کاملاً جدید و بی‌سابقه به دست می‌آید. اما تاریخ کسب‌وکار نشان داده است که بسیاری از شرکت‌های پیشرو، کار خود را نه با اختراع چرخ، بلکه با بهبود آن آغاز کرده‌اند. تقلید هوشمندانه از مدل‌های موفق، زمانی که با شناخت بازار و خلاقیت همراه باشد، می‌تواند به نتایج خیره‌کننده‌ای منجر شود. این همان راهی است که کارآفرینان جوان می‌توانند با هزینه و ریسک کمتر، سریع‌تر به موفقیت برسند و حتی از الگوهای خود پیشی بگیرند. راز موفقیت در این است که بدانیم تقلید به معنای کپی‌برداری بی‌رویه نیست، بلکه الهام گرفتن از اصولی است که در دیگر بازارها جواب داده است. 
وقتی اسنپ وارد بازار ایران شد، ایده اصلی خود را از Uber گرفته بود، اما با تمرکز بر ویژگی‌های منحصربه‌فرد بازار ایران مانند امکان پرداخت نقدی و پشتیبانی قوی‌تر، توانست تجربه بهتری برای کاربران ایرانی ایجاد کند. همین رویکرد هوشمندانه باعث شد اسنپ نه تنها در بازار ایران موفق شود، بلکه در برخی جنبه‌ها از Uber هم پیشی بگیرد. این مثال به خوبی نشان می‌دهد که چگونه می‌توان با درک نقاط ضعف مدل‌های خارجی و تطبیق آن با نیازهای محلی، به نتیجه‌ای بهتر از الگوی اولیه رسید.  
دیجی‌کالا نمونه دیگری از این استراتژی است. این شرکت با الهام از آمازون شروع به کار کرد، اما به جای کپی‌برداری صرف، بر روی نیازهای خاص بازار ایران مانند تحویل سریع در شهرهای کوچک و پشتیبانی فارسی تمرکز کرد. این تطبیق هوشمندانه باعث شد دیجی‌کالا به غول تجارت الکترونیک ایران تبدیل شود و نشان دهد که گاهی اجرای یک مدل جهانی در بازار محلی با درک درست از تفاوت‌های فرهنگی و اقتصادی، می‌تواند نتایج بهتری از نسخه اصلی داشته باشد.   
صنعت گردشگری نیز نمونه‌های جالبی از این رویکرد را ارائه می‌دهد. نمانام با الهام از Airbnb، ایده اجاره اقامتگاه‌های سنتی ایرانی را به صورت آنلاین اجرا کرد. این شرکت نه تنها مدل کسب‌وکار Airbnb را وارد ایران کرد، بلکه با تمرکز بر خانه‌های قدیمی و اقامتگاه‌های بومی، تجربه منحصربه‌فردی برای گردشگران داخلی و خارجی ایجاد کرد. این مثال نشان می‌دهد که چگونه می‌توان با تزریق فناوری به صنایع سنتی، بازارهای جدیدی خلق کرد.  
در حوزه محتوا و نشر، مکتوب با ارائه کتاب‌های صوتی و الکترونیکی ارزان‌تر نسبت به نسخه فیزیکی، خواندن را برای بسیاری مقرون‌به‌صرفه‌تر کرد. این استراتژی که از آمازون کیندل الهام گرفته شده بود، با تمرکز بر نیاز بازار ایران و ارائه قیمت‌های مناسب‌تر، موفق شد مخاطبان زیادی را جذب کند. این مثال ثابت می‌کند که گاهی کاهش قیمت یا افزایش دسترسی می‌تواند یک مدل آشنا را به موفقیتی بزرگ تبدیل کند.
این مثال ها نشان می‌دهد که گاهی نیازی نیست کل بازار را هدف بگیرید، بلکه تمرکز بر یک بخش خاص می‌تواند سودآور باشد.   اما تقلید هوشمندانه فقط شروع کار است. برای پیشی گرفتن از رقبا و الگوهای اولیه، کارآفرینان باید سه گام اساسی بردارند: اول، شناسایی و رفع نقاط ضعف مدل اصلی؛ دوم، کشف نیازهای پاسخ‌داده‌نشده مشتریان؛ و سوم، ارتقای تجربه کاربری با نوآوری‌های کوچک اما مؤثر. این همان راهی است که شرکت‌هایی مانند علی‌بابا با الهام از eBay آغاز کردند، اما با درک نیازهای بازار چین و ایجاد تغییرات اساسی، از الگوی خود پیشی گرفتند.  
نکته کلیدی این است که بدانیم تقلید مرحله‌ای ضروری در مسیر نوآوری است. حتی غول‌های فناوری مانند اپل و گوگل نیز کار خود را با الهام از ایده‌های دیگران آغاز کردند، اما با بهبود مستمر و نوآوری‌های بعدی، از رقبا پیشی گرفتند. پابلو پیکاسو جمله معروفی دارد که می‌گوید: “نابغه‌ها کپی می‌کنند، اما بزرگان دزدی می‌کنند! این جمله به خوبی نشان می‌دهد که چگونه می‌توان از ایده‌های موجود الهام گرفت، اما با خلاقیت و بهبود، به نتیجه‌ای بهتر رسید.
برای کارآفرینان جوانی که می‌خواهند این مسیر را طی کنند، پنج سئوال کلیدی وجود دارد که باید از خود بپرسند: آیا این مدل واقعاً با نیازهای بازار من سازگار است؟ چه نقاط ضعفی در مدل اصلی وجود دارد که می‌توانم برطرف کنم؟ چگونه می‌توانم تجربه بهتری برای کاربران ایجاد کنم؟ آیا می‌توانم این مدل را با هزینه کمتری اجرا کنم؟ و آیا بخش خاصی از بازار وجود دارد که مدل اصلی به آن توجه نکرده باشد؟ پاسخ به این سئوالات می‌تواند مسیر تبدیل یک ایده تقلیدی به یک کسب‌وکار نوآورانه را روشن کند. در نهایت، باید به یاد داشت که هیچ کسب‌وکاری یک‌شبه متولد نشده است. تقلید هوشمندانه، زمانی که با شناخت بازار و خلاقیت همراه باشد، می‌تواند راه میانبری برای رسیدن به موفقیت باشد. کارآفرینان جوان می‌توانند با این رویکرد، هم از تجربیات دیگران استفاده کنند و هم با نوآوری‌های خود، از الگوهای اولیه پیشی بگیرند. این همان مسیری است که بسیاری از شرکت‌های امروزی آن را طی کرده‌اند و به جایگاهی رسیده‌اند که خود به الگویی برای دیگران تبدیل شده‌اند.