* دکتر مصطفی یحیایی

در شرایطی که کشور با چالش‌های امنیتی و جنگی مواجه است، حفظ روحیه تیمی در سازمان‌ها و ادارات به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مدیران تبدیل شده است. محیط‌های کاری که زمانی مملو از انرژی و خلاقیت بودند، امروز ممکن است تحت تأثیر اضطراب و ناامنی قرار گرفته باشند. در چنین شرایطی، نقش مدیران ارشد در حفظ انسجام تیمی و تقویت روحیه کارکنان بیش از هر زمان دیگری حیاتی است.

 کارمندان نه‌تنها با چالش‌های روزمره شغلی دست و پنجه نرم می‌کنند، بلکه بار روانی شرایط بحرانی را نیز به دوش می‌کشند. اینجاست که سبک رهبری مدیران می‌تواند تفاوت ایجاد کند.رهبرانی که بتوانند امید را در دل تیم زنده نگه دارند، ارتباطات شفاف برقرار کنند و فضایی امن برای بیان دغدغه‌ها ایجاد نمایند، در نهایت سازمانی منعطف و مقاوم خواهند ساخت که حتی در سخت‌ترین شرایط نیز به مأموریت خود ادامه می‌دهد. 
 اولین گام در این مسیر، ایجاد فضایی برای گفت‌وگوی صادقانه است. در شرایط بحران، ترس از ناشناخته‌ها می‌تواند به سرعت در بین کارکنان گسترش یابد. مدیران باید با شفافیت درباره وضعیت موجود در حدی که به امنیت لطمه نزند، صحبت کنند و اجازه دهند پرسش‌ها و نگرانی‌های کارکنان بیان شود. جلسات منظم تیمی، نه برای بحث‌های فشرده کاری، بلکه برای شنیدن حال اعضای تیم، می‌تواند تأثیر شگرفی داشته باشد. برخی سازمان‌ها در کشورهایی که تجربه شرایط مشابه داشته‌اند، جلسات “چای و گفت‌وگو” را به صورت هفتگی برگزار می‌کردند. فضایی غیررسمی که در آن کارمندان می‌توانستند احساسات خود را بیان کنند و بدانند که تنها نیستند. این کار نه‌تنها از انباشت استرس می‌کاهد، بلکه حس تعلق به تیم را تقویت می‌نماید.  
علاوه بر ارتباطات، انعطاف‌پذیری در سیاست‌های کاری نیز عاملی کلیدی است. در شرایطی که ممکن است قطعی اینترنت، مشکلات حمل و نقل یا مسائل خانوادگی کارمندان را تحت تأثیر قرار دهد، سیاست‌های سختگیرانه ساعت کاری یا حضور فیزیکی می‌تواند به عاملی اضطراب‌زا تبدیل شود. مدیران هوشمند به جای اصرار بر رویه‌های معمول، راهکارهای خلاقانه ارائه می‌دهند. مثلاً امکان کار دورکاری در روزهای پرتنش، تنظیم ساعت کاری منعطف برای کسانی که مسئولیت مراقبت از خانواده را دارند، یا حتی ایجاد فضای امن در محل کار برای مواقعی که کارمندان نیاز به استراحت روانی دارند.
 یک شرکت فناوری در اوکراین طی بحران اخیر، سیستمی طراحی کرد که در آن کارمندان می‌توانستند بدون توضیح اضافی، زمانی را به “استراحت روانی” اختصاص دهند، اقدامی کوچک که تأثیر بزرگی بر رضایت تیم داشت.   تشویق و قدردانی نیز در این شرایط اهمیتی دوچندان می‌یابد. وقتی منابع مادی محدود است، قدردانی معنوی می‌تواند معجزه کند. 
 مدیران باید بیش از پیش به دنبال شناسایی و تشویق حتی کوچک‌ترین تلاش‌های تیم باشند. یک ایمیل ساده تشکر، قدردانی در جمع، یا حتی در نظر گرفتن عنوان‌های نمادین می‌تواند روحیه تیم را تقویت کند. در برخی سازمان‌ها، مدیران ارشد به صورت هفتگی با کارمندان در سطوح مختلف جلسات فردی برگزار می‌کنند، البته نه برای بررسی عملکرد، بلکه فقط برای پرسیدن “حالت چطور است؟ چه کمکی می‌توانم بکنم؟” این توجه نشان می‌دهد که کارمندان به عنوان انسان دیده می‌شوند، نه صرفاً به عنوان ابزارهای تولید. 
در کنار این موارد ، حفظ روال عادی کار در حد امکان نیز حائز اهمیت است. بحران‌ها می‌توانند همه چیز را تحت الشعاع قرار دهند، اما سازمان‌هایی که توانسته‌اند تا حد ممکن به برنامه‌های عادی خود ادامه دهند، معمولاً بهتر از این شرایط عبور می‌کنند. برگزاری دوره‌های آموزشی مجازی، ادامه پروژه‌های بلندمدت (حتی با سرعت کمتر)، و حفظ آیین‌های سازمانی مانند مناسبت‌ها، به کارمندان یادآوری می‌کند که زندگی و پیشرفت حرفه‌ای آن‌ها متوقف نشده است. 
سرانجام، هیچ چیز به اندازه رفتار خود مدیران نمی‌تواند بر روحیه تیم تأثیر بگذارد. در شرایط بحران، کارمندان بیش از هر زمان دیگری به رهبران خود نگاه می‌کنند. مدیرانی که بتوانند آرامش خود را حفظ کنند، واقع‌بین اما امیدوار باشند و در عین پذیرش دشواری‌ها، بر راه‌حل‌ها تمرکز نمایند، الهام‌بخش تیم خود خواهند بود. این به معنای انکار مشکلات نیست، بلکه به معنای نشان دادن مسیری است که می‌توان از میان این مشکلات عبور کرد. رهبرانی که در بحران‌ها قد برمی‌افرازند، کسانی هستند که می‌دانند در شرایط سخت، سرمایه‌های انسانی سازمان مهم‌ترین دارایی آن هستند. باید به خاطر داشت که بحران‌ها اگرچه دشوار هستند، اما می‌توانند فرصتی برای تقویت پیوندهای تیمی باشند. سازمان‌هایی که از این شرایط نه فقط برای بقا، بلکه برای ایجاد فرهنگ عمیق‌تر حمایت متقابل و انعطاف‌پذیری استفاده می‌کنند، در بلندمدت نه‌تنها جان سالم به در می‌برند، بلکه قوی‌تر از قبل ظاهر خواهند شد. امروز، هر اقدام کوچکی که مدیران برای حمایت از تیم خود انجام می‌دهند از یک گفت‌وگوی صمیمانه گرفته تا تنظیم سیاست‌های حمایتی سنگ بنای سازمانی خواهد بود که می‌تواند در برابر هر طوفانی بایستد.