* رضا ایروانی - کارشناس مسائل سیاسی
بازدارندگی، آن ترس عمیق و درونی از ضربه دوم است؛ ترسی که در ناخودآگاه طرف دوم ریشه میدواند و او را از هرگونه تکرار حمله و تجاوز بازمیدارد. کشورهایی که سازوکار بازدارندگی را پیریزی کردهاند، خود را مطمئن نشان میدهند؛ چراکه میدانند طرفشان جرات پاسخگویی به ضربه نخست آنان را ندارد، و اگر هم داشته باشد، بازتاب آن چنان سهمگین خواهد بود که از اساس، عطای هرگونه اقدام خصمانه را به لقایش خواهند بخشید.
در چنین فضایی است که دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، با مستی ناشی از قدرت و اعتماد به نفس توخالی خویش، میپندارد آمریکا همان ترس را به ذهن جهانیان القا کرده است و مالک شماره یک بازدارندگی در سطح جهان است. او درست دقایقی پس از حمله ، پرچم ایالات متحده را به اشتراک میگذارد؛ گویی میخواهد چنین وانمود کند که کاملاً بر اوضاع مسلط است، آماده پذیرش هرگونه واکنش متقابل است و از نتایج اقداماتش هیچگونه واهمهای ندارد.
این عملیات روانی، البته حامل پیامی عمیقتر برای مقامات ایرانی نیز هست؛ ترامپ میکوشد بهزعم خویش، این گزاره را در ناخودآگاه تصمیمسازان جمهوری اسلامی ایران تزریق کند که: «حمله من حسابشده است، و واکنش شما تنها در زمین من معنا دارد؛ پس وارد میدان من نشوید که این تلهای ناامن است.»
اما این گزاره، شاید یکی از غلط ترین برداشتهایی باشد که میتوان از معادله امروز استخراج کرد.
نخست آنکه، بهوضوح پیداست که ترامپ در محاسبه ابعاد اقدام خود دچار خطا شده است. حمله شب یکشنبه ، در کنار اجرای سناریوی «دو هفته فرصت»، که از ابتدا برای ایران کاملاً عیان بود، نشان میدهد تصور ایالات متحده از روند تصمیمگیری در تهران، همچنان بر پایه ذهنیت پیشاجنگی است. آمریکا هنوز بهدرستی درنیافته که ریل تصمیم در ایران تغییر کرده و دیگر همان مسیر محافظهکارانه گذشته را طی نمیکند. به علاوه این تصمیم نشان میدهد، محور آمریکا و رژیم صهیونیستی،بر خلاف پیش از شروع جنگ، چندان بر روند اداره جنگ در ایران تسلط ندارند.هرچند ترامپ تصور میکند با مانور بر کارت مذاکره، بار دیگر میتواند تهران را به بازی خود بکشاند، اما آنچه از واقعیت صحنه آشکار است، چیزی خلاف آن را نشان میدهد: این بار ترامپ خود وارد بازی ایران شده است؛ بازیای که ورودیاش جنگ است و خروجیاش بیقدرتسازی آمریکا در منطقه. تا پیش از بامداد دیروز، آمریکا نمی خواست نقش مهمی در حمله رژیم صهیونیستی به ایران بازی کند. در بعد اطلاعاتی، تجهیزاتی و عملیات دفاعی رژیم صهونیستی کاملا با پشتوانه آمریکا وارد جنگ شده بود و برخی از وظایف در جنگ بر عهده افسران ارتش آمریکا بود.
اما آمریکا نتوانسته بود با کنار کشیدن سیاسی، خود را از آسیبهای سهمگین حملات ایران حفظ کند. اما اقدام ترامپ در حمله به تاسیسات هستهای تمام نقشه آمریکا را خراب کرد.
ادامه در صفحه 8