* دکتر مصطفی یحیایی
در دنیای پرتلاطم استارتاپ‌ها که بیش از ۹۰٪ کسب‌وکارهای نوپا در پنج سال اول با شکست مواجه می‌شوند، حفظ انگیزه و روحیه تیمی تبدیل به عاملی تعیین‌کننده برای بقا و موفقیت می‌شود. این اهمیت زمانی دوچندان می‌گردد که بدانیم استارتاپ‌ها معمولاً در شرایطی فعالیت می‌کنند که با کمبود منابع مالی، فشارهای شدید کاری و عدم اطمینان از آینده دست به گریبان هستند. در محیط‌های استارتاپی که ساعت‌های کاری طولانی و فشارهای روانی زیادی وجود دارد، افت انگیزه می‌تواند به سرعت مانند ویروسی مسری کل تیم را درگیر کند.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد تیم‌هایی که از روحیه بالاتری برخوردارند، تا ۳۱٪ بهره‌وری بیشتری از خود نشان می‌دهند و ۳۷٪ بیشتر در کارشان خلاقیت دارند. این آمار برای استارتاپ‌هایی که نیازمند نوآوری مستمر و کارایی بالا هستند، حیاتی و تعیین‌کننده است. شفافیت در ارتباطات یکی از کلیدی‌ترین عوامل حفظ انگیزه در دوران بحران محسوب می‌شود. زمانی که اعضای تیم به درستی بدانند شرکت در چه وضعیتی قرار دارد و با واقعیت‌ها روبرو شوند، بهتر می‌توانند با چالش‌ها مقابله کنند. پنهان کردن مشکلات فقط باعث افزایش اضطراب و کاهش اعتماد می‌شود. نمونه بارز این رویکرد را می‌توان در رفتار برایان چسکی، مدیرعامل Airbnb مشاهده کرد که در اوج بحران همه‌گیری کرونا، با شفافیت کامل درباره مشکلات شرکت با تمام کارکنانش صحبت کرد.
جشن گرفتن پیروزی‌های کوچک در مسیر پرپیچ و خم استارتاپ‌ها از دیگر عوامل مؤثر در حفظ انگیزه است. تشخیص و تقدیر از دستاوردهای هرچند کوچک، مانند سوخت‌گیری مجدد برای ادامه مسیر عمل می‌کند. این کار به تیم یادآوری می‌کند که هر گام کوچک در مسیر درست، ارزش تقدیر دارد. تقسیم چالش‌ها به جای فردی کردن مشکلات نیز از راهکارهای مؤثر است. وقتی مشکلات به عنوان چالش‌های جمعی مطرح می‌شوند نه تهدیدهای شخصی، انگیزه تیمی برای حل آنها به شکل چشمگیری افزایش می‌یابد. در چنین شرایطی، اعضای تیم به جای احساس درماندگی، به دنبال راه‌حل‌های خلاقانه می‌گردند. حفظ تعادل بین کار و زندگی اگرچه در محیط پرفشار استارتاپ‌ها دشوار به نظر می‌رسد، اما عاملی کلیدی در جلوگیری از فرسودگی شغلی است. غفلت از زندگی شخصی در بلندمدت به کاهش بهره‌وری و از بین رفتن خلاقیت منجر می‌شود. روحیه تیمی قوی به عنوان ستون فقرات استارتاپ‌ها عمل می‌کند و باعث می‌شود اعضا در شرایط سخت به جای فرار از مشکلات، در کنار هم بمانند و به دنبال راه‌حل باشند.
فعالیت‌های گروهی غیرکاری، حتی در شرایط سخت مالی، می‌تواند تأثیر شگرفی بر روحیه تیم داشته باشد. برنامه‌های ساده مثل ناهارهای دسته‌جمعی یا دورهمی‌های غیررسمی می‌تواند معجزه کند.
مشارکت دادن اعضای تیم در فرآیند تصمیم‌گیری نیز باعث می‌شود آنها احساس کنند در سرنوشت شرکت نقش دارند و این موضوع تعهدشان را افزایش می‌دهد. سرمایه‌گذاری روی آموزش و رشد حرفه‌ای اعضای تیم نیز نشان‌دهنده تعهد شرکت به آینده آنهاست.
این کار نه تنها مهارت‌های تیم را ارتقا می‌دهد، بلکه انگیزه آنها برای ماندن و تلاش بیشتر را افزایش می‌دهد. رفتار مدیران و بنیانگذاران در شرایط سخت به عنوان الگویی برای کل تیم عمل می‌کند. آرامش، صداقت و امیدواری آنها به سرعت به سایر اعضا منتقل می‌شود. امروزه فناوری‌های جدید ابزارهای ارزشمندی برای سنجش و بهبود روحیه تیمی ارائه داده‌اند. از نرم‌افزارهای پایش سلامت روان کارکنان تا پلتفرم‌های تشویق و پاداش جمعی، همگی می‌توانند در حفظ انگیزه تیم مؤثر باشند. این ابزارها به مدیران کمک می‌کنند تا به موقع از افت روحیه تیم مطلع شوند و اقدامات اصلاحی را انجام دهند. همانطور که رید هافمن، بنیانگذار لینکدین گفته است: “کارآفرینی مانند پریدن از صخره و ساختن هواپیما در حال سقوط است.” در چنین شرایط پرفشار و نامطمئنی، انگیزه و روحیه تیمی مانند موتور محرکه این هواپیما عمل می‌کند. استارتاپ‌هایی که بتوانند این سرمایه ناملموس اما حیاتی را حفظ و تقویت کنند، شانس بسیار بیشتری برای موفقیت خواهند داشت، حتی در سخت‌ترین شرایط اقتصادی و رقابتی.