نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر فارغ‌التحصیل آموزش عالی در بهار سال جاری ۱۳.۵ درصد بوده و در تابستان به ۱۴.۹ درصد رسیده است؛ افزایش نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاه موجب افزاش سهم این گروه از کل جمعیت بیکاران شده است.
به گزارش ایرنا، آمارهای بازار کار در تابستان سال جاری نشان می‌دهد این بازار به آهستگی در حال انطباق با شرایط جدید است. بخشی از شاغلانی که به طور موقت شغل خود را ترک کرده بودند، بار دیگر فعالیت‌های شغلی خود را آغاز کرده‌اند و نرخ بیکاری نیز نسبت به بهار کمی کاهش داشته است. با این حال، جمعیت دارای اشتغال ناقص نسبت به سه ماهه اول سال افزایش داشته است. علاوه بر این،
فارغ‌التحصیلان دانشگاهی نیز نتوانستند از سد کرونا عبور کنند و با افزایش نرخ بیکاری نسبت به بهار مواجه شدند. مرکز آمار ایران نتایج طرح آمارگیری نیرویی کار در تابستان ١٣٩٩ را منتشر کرد که بر این اساس، نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر در تابستان سال جاری ۹.۵ درصد اعلام شده است. مقایسه شاخص‌های کلیدی بازار کار در بهار و تابستان سال جاری نشان‌دهنده افزایش اندک عرضه نیروی کار در تابستان است؛ این موضوع را می‌توان در مقایسه نرخ مشارکت اقتصادی در این دو فصل مشاهده کرد.
نرخ مشارکت اقتصادی، نسبت جمعیت بالای ۱۵ سال فعال از نظر اقتصادی به کل جمعیت افراد دارای بیش از ۱۵ سال را نشان می‌دهد. جمعیت فعال به گروهی گفته می‌شود که یا شاغل هستند یا بیکار، اما در جست‌وجوی شغل هستند. نرخ مشارکت اقتصادی در بهار سال ۱۳۹۹ برابر با ۴۱ درصد بوده، یعنی از هر ۱۰۰ نفر جمعیت بالای ۱۵ سال در کشور ۴۱ نفر یا دارای شغل یا در جست‌وجوی شغل بوده‌اند. این نرخ در تابستان با افزایشی کمتر از یک درصد، به ۴۱.۸ درصد رسیده است. با افزایش اندک نرخ مشارکت اقتصادی، جمعیت غیرفعال نیز کاهش یافته است. در ادبیات بازار کار، جمعیت غیرفعال به گروهی از افراد بدون شغل یا بیکار گفته می‌شود که در جست‌وجوی شغل نیستند. در بهار امسال ۵۹ درصد از جمعیت 15 ساله و بیشتر را جمعیت غیرفعال تشکیل می‌داد که این نسبت در تابستان به ۵۸.۲ درصد رسیده است. در واقع در تابستان امسال ۴۶۷ هزار نفر از گروه جمعیت غیرفعال خارج شدند. نرخ اشتغال، نسبت افراد شاغل به افراد فعال را نشان می‌دهد. این نرخ در تابستان نسبت به بهار سه دهم(۰.۳) درصد افزایش یافته و از ۹۰.۲ درصد به ۹۰.۵ درصد رسیده است. بر این اساس، ۵۷۹ هزار نفر در تابستان به جمعیت شاغل کشور اضافه شده‌اند. نرخ بیکاری نیز با کاهش ۰.۳ درصدی از ۹.۸ درصد در بهار به ۹.۵ در تابستان رسیده و بر این اساس جمعیت کل افراد بیکار در تابستان به ۲ میلیون و ۴۷۷ هزار نفر
رسیده است.
کرونا با بازار کار ایران چه کرد؟
مرکز آمار ایران در گزارشی از وضعیت نیروی کار در بهار سال جاری از اثر منفی کرونا بر بازار کار کشور خبر داده بود. مطابق این نتایج، جمعیت غیرفعال کشور افزایش و جمعیت شاغل و بیکار یعنی جمعیت فعال با کاهش ملموسی مواجه شده بود. بررسی نرخ بیکاری افراد ۱۵ ساله و بیشتر نشان می‌دهد که ٩,٨ درصد از جمعیت فعال، بیکار بوده‌اند. بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری نشان می‌دهد این شاخص، نسبت به بهار سال ١٣٩٨، ١.١ درصد کاهش یافته است. این در حالی است که این مرکز در گزارش خود از بازار کار تابستان از تعدیل جزئی اثر کرونا بر این بازار
خبر می‌دهد.
مطابق این نتایج، در تابستان امسال جمعیت غیرفعال کشور افزایش و جمعیت فعال نسبت به فصل مشابه سال پیش با کاهش مواجه شده که این کاهش در مقایسه با فصل بهار امسال نسبت به فصل مشابه پارسال، از شدت کمتری برخوردار بوده است. به عبارت دیگر اثر منفی ویروس کرونا بر شاخص‌های نیروی کار کشور در فصل تابستان در مقایسه با فصل بهار تا حدی تعدیل شده است. کاهش حدود ۲ درصدی غایبان موقت نیز می‌تواند تأییدی بر این نتیجه‌گیری مرکز آمار باشد. ترک موقت شغل زمانی رخ می‌دهد که رابطه رسمی شغلی برای افراد مزد و حقوق بگیر با کارفرما وجود داشته‌باشد، اما فرد برای مدتی به صورت موقت در محل کار خود حضور نداشته باشد. در رابطه با افراد خویش‌فرما نیز غیبت موقت از کار شرایطی است که کسب‌وکار تدوام داشته‌باشد، اما فرد به طور موقت در به طور موقت در محل کار خود حضور نداشته باشد. در واقع بخشی از آمار شاغلان را آمار غایبان موقت تشکیل می‌دهد که در تابستان با کاهش ۱.۹ درصدی نسبت به بهار، به ۵.۳ درصد کل شاغلان رسیده است. یعنی از هر ۱۰۰ نفر شاغل در تابستان تقریبا پنج نفر در محل کار خود حضور نداشتند. این آمار در بهار تقریبا هفت نفر به‌ازای هر ۱۰۰ نفر
شاغل بود.
حرکت از حفظ اشتغال به حفظ معیشت شاغلان
با وجود کاهش آمار شاغلان غایب، جمعیت افراد دارای اشتعال ناقص در تابستان نسبت به بهار افزایش یافته است. ساعات کاری در کشور ما روزانه هشت ساعت تعریف شده است. بنابراین یک فرد شاغل در هفته حدود ۴۴ ساعت را به انجام وظایف شغلی خود تخصیص می‌دهد. افراد دارای اشتغال ناقص گروهی از شاغلان هستند که در هفته کمتر از ۴۴ ساعت مشغول به کارند، اما توان و تمایل انجام کار اضافی را دارند. تعداد افراد دارای اشتغال ناقص در بهار یک میلیون و ۸۱۸ هزار نفر بوده که در تابستان به ۲ میلیون و ۱۸۱ هزار نفر رسیده است و به ۱۰ درصد کل جمعیت شاغل نزدیک می‌شود. به نظر می‌رسد، سیاست‌گذار که در سه ماه نخست امسال مساله حفظ اشتغال را در نظر قرار داده بود با تغییراتی که در سه ماهه دوم سال لازم است به مساله معیشت شاغلانی بپردازد که با وجود اشتغال احتمالا به دلیل کاهش ساعات کاری، درآمد کمتری کسب می‌کنند. براساس یافته‌های مرکز آمار، بخش عمده افراد دارای اشتغال ناقص را مردان در مقایسه با زنان تشکیل می‌دهند. همچنین این شاخص در مناطق روستایی بیشتر از مناطق شهری بوده است.
کرونا و بازار کار فارغ‌التحصیلان دانشگاهی
نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر فارغ‌التحصیل آموزش عالی در بهار امسال ۱۳.۵ درصد بوده و در تابستان به ۱۴.۹ درصد رسیده است. افزایش نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاه موجب افزاش سهم این گروه از کل جمعیت بیکاران شده است. در حالی که در بهار ۱۳۹۹، سهم جمعیت بیکار فارغ‌التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران ۳۶ درصد بوده این نسبت در تابستان به ۴۰.۷ درصد رسیده است. با این حال، بررسی تغییرات این شاخص نشان می‌دهد که سهم جمعیت یادشده نسبت به تابستان ۱۳۹۸ کاهش ۳.۱ درصدی را تجربه کرده است.
جزئیات بازار کار استان‌ها در تابستان کرونایی
بیشترین نرخ مشارکت اقتصادی در تابستان سال جاری، مربوط به استان هرمزگان و برابر ۵۰.۶ درصد بوده، یعنی از هر ۱۰۰ نفر جمعیت بالای ۱۵ سال در این استان تقریباً ۵۱ نفر شاغل یا در جست‌وجوی شغل بوده‌اند. در مقابل، کمترین نرخ مشارکت مربوط به استان کهگلویه و بویر احمد و برابر با ۳۴.۱ درصد بوده است. استان هرمزگان در نسبت اشتغال نیز رتبه اول استان‌ها را در تابستان سال جاری کسب کرده است. نسبت ۴۳.۹ درصدی اشتغال در این استان به معنای اشتغال تقریبا ۴۴ نفر به ازای هر ۱۰۰ نفر جمعیت بالای ۱۵ سال است. استان سیستان و بلوچستان با نسبت ۳۰.۶ درصدی نسبت اشتغال، پایین‌ترین عملکرد را در بین سایر استان‌ها داشته است. کمترین نرخ بیکاری در تابستان امسال مربوط به استان خراسان رضوی با ۵.۷ درصد و بیشترین نرخ بیکاری مربوط به استان چهار محال و بختیاری و برابر با ۱۶.۳ درصد بوده است.