مهندس امین رشیدی
AMIN_RASHIDI@YMAIL.COM
۲۷ سپتامبر، برابر با ششم مهر، روز جهانی گردشگری است. روزی که به مناسبت آن هر ساله در ایران یک گردهمایی برای تجلیل از فعالان گردشگری برگزار می‌شد و تمهیداتی از جمله بازدید نیم بها و گاها رایگان از موزه‌ها در نظر گرفته می شد. اما شیوع ویروس کرونا شکل این مناسبت را نه تنها در ایران، بلکه در سراسر جهان تغییر داده است. شرایطی که در سراسر جهان به شدت صنعت گردشگری را تحت تاثیر قرار داده است و دیگر در بسیاری از کشورها جشنواره‌های گردشگری برگزار نخواهد شد و یا به یک وبینار و گردهمایی مجازی محدود می‌شود. در ایران معاون گردشگری نیز گفته است: برنامه‌های روز جهانی گردشگری باید مجازی، نیمه مجازی و یا در فضای باز باشد. صنایع بسیاری به دلیل تاثیرات کووید-۱۹ مختل شده‌اند، اما تقریبا هیچ کدام از آن‌ها به اندازه بخش گردشگری آسیب ندیده‌اند. سازمان گردشگری جهانی (UNWTO) چندین سناریو درباره تاثیرات گردشگری بین‌المللی در سال ۲۰۲۰ منتشر کرده است. متاسفانه، حتی در بهترین حالت ممکن نیز تاثیرات ویروس کرونا روی صنعت گردشگری، فراتر از چیزی است که حتی بتوان فکرش را کرد.
آن هم در صنعتی که یکی از بخش های مهم اقتصادی در بسیاری از کشورها به شمار می آمد و جایگاه ویژه ای در اقتصاد ملل داشته، جایگاهی که نمی توان از آن چشم پوشی کرد. کشورهای پیشرو در این بعد از فعالیت های اقتصادی، که همواره با توسعه ی گردشگری درآمدزایی و اشتغال زایی خود را افزایش می‌دادند و سالانه سهم عمده ای از درآمدهای ناشی از ورود گردشگران را به خود اختصاص داده بودند، هرگز لحظه ای با خود نمی اندیشیدند که پیامد ورود ویروسی بتواند این چنین تیشه به ریشه شان بزند و آن ها را با بحران های اقتصادی بی سابقه ای روبرو سازد.
اگرچه برخی از کشورهای اروپایی از ماه ژوئن (خرداد) و برخی کشورهای دیگر از ماه ژوئیه (تیر) اقدام به بازگشایی مرزهای خود برای آغاز سفرها کرده‌اند اما شروع پیک جدید شیوع کرونا در سراسر اروپا و سایر کشورها، پیشرفت‌های اخیر را در معرض تهدید مجدد قرار داده است. تا جایی که بسیاری از سازمان های مربوطه، خواستار برگشت محدودیت های اعمال شده در کشورهایشان هستند. سازمان تجارت و توسعه سازمان ملل در اوایل ماه ژوئیه خسارت ۲/ ۲ تریلیون دلاری تا پایان سال ۲۰۲۰ را ارزیابی کرده است. بازار گردشگری به‌طور مستقیم در معرض آسیب ناشی از بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ قرار دارد ،زیرا بیشتر افراد در جهان به‌منظور جلوگیری از ابتلا به ویروس کرونا در خانه‌های خود می‌مانند. طبق بررسی‌های شورای جهانی سفر و گردشگری با شیوع ویروس کرونا، بیش از ۷۵ میلیون شغل در صنعت توریسم و گردشگری در معرض خطر هستند. در ماه ژوئن اتحادیه بین‌المللی حمل‌و‌نقل هوایی (IATA) خسارت شرکت های هواپیمایی در سال ۲۰۲۰ را
۳/ ۸۴ میلیارد دلار و احتمال بازگشت سفرهای هوایی به زمان پیش از کرونا را تا سال ۲۰۲۴ برآورد کرده است.
اقتصاد گردشگری در هرمکان ،تابع نظام عرضه و تقاضایی است که بازار گردشگری را شکل می دهد. به همین علت بررسی اقتصاد و شناخت بازارگردشگری و عرضه و تقاضای حاکم بر آن می تواند نمایانگر هزینه‌های گردشگری و درآمد میزبان باشد. از این رو بسیاری از فعالان حوزه ی گردشگری از ابزارهای این چنینی نه تنها برای تبلیغات کار خود، بلکه برای زنده نگاه داشتن و پویایی صنعت بی رمق گردشگری در این ایام بهره ببرند. حتی می توانند با استفاده از تولید محتوای مجازی، اسم خود را سر زبان‌ها انداخته تا در موج سفر پساکرونا مردم ترغیب شوند با این شرکت قرارداد سفر ببندند. بنابراین حتی اگر گردشگری مجازی جای تورهای حقیقی را نگیرد اما می تواند بستر مناسبی برای بهره مندی بسیاری از مشاغل برای دوران پسا کرونا باشد.
در هرصورت سازمان جهانی گردشگری در راستای این روز، دولت‌‌ها را تشویق به حمایت از مشاغل و اقتصادهای گردشگری و بهبود شرایط جهت حفظ مشاغل و شرکت‌های کوچک و متوسط، برای بازیابی مجدد برنامه‌های توسعه گردشگری بعد از بحران کرونا کرده است تا بتوانند در گروی این حمایت ها بحران پیشرو را پشت سر بگذارند. چرا که دنیا دریافته است، چه کرونا برای همیشه مهمان زمینی ها باقی بماند و چه روزی با رفتن خود ما را با شرایط پساکرونا روبرو سازد، برای توسعه ی گردشگری کشور باید حمایت دو چندانی از این صنعت صورت پذیرد.