دکتر حوریه یحیایی
Hooriye_yahyaei@yahoo.com
در دنیای امروز با افزایش جمعیت جوانان و به تبع آن افزایش متقاضیان ورود به بازار کار و پدید آمدن بحران اشتغال، دانشگاه هم می تواند به یک سازمان کارآفرین
(Corporate Entrepreneurship) تبدیل شود که طی آن همه اعضا از هیات علمی و کارمندان گرفته تا مهم ترین هسته تربیتی آن یعنی دانشجویان در نقش کارآفرین انجام وظیفه کنند و تمام فعالیت های کارآفرینانه فردی و گروهی، بطور مستمر، سریع و راحت تر به نتیجه برسد. شاید بیان این مطلب در25 آذرماه که متقارن با روز پژوهش است ،خالی از لطف نباشد. پژوهشی برآمده از دید کارآفرینی که نه تنها فرایندی منطقی و معقول است، بلکه به شدت با نیل به پیشرفت و توسعه ی همه جانبه ی یک کشور رابطه ای مستقیم و تنگاتنگ دارد.
تقریبا درهیچ کجای دنیا، آموزش صرف یا تولید مقالات علمی، تنها رسالت دانشگاه نبوده و نیست و درکنار این مطلب ،تربیت نیروی انسانی دارای روحیه کارآفرینی و اعتماد به نفس بالا برای فعالیت در بازار کار و ابداع فعالیت های کارآفرینانه در راس امور قراردارد. البته باید توجه داشت که توسعه کارکرد کارآفرینی به معنای حذف یا تضعیف کارکردهای آموزشی و پژوهشی از رسالت و ماموریت دانشگاه ها نمی باشد و دانشگاه کارآفرین؛ هیچگونه تضاد و تعارضی با مفاهیم مذکور نداشته و حتی می تواند، کارآفرینی دانشگاهی، تاثیرات بسیار مثبتی بر روی علوم و دانش های بنیادی درکنار سایر تحقیقات و چشم‌اندازهای بلند مدت پژوهش های دانشگاهی داشته باشد.
در تمامی مراکز آموزشی پیشرفته دنیا، این باور مهم شکل گرفته است که، دانشگاه به عنوان نهادی آموزشی و پژوهشی یکی از مراکزی است که می تواند در تسهیل این امر و تربیت افراد کارآفرین که با خلاقیت و نوآوری خود علاوه بر ایجاد اشتغال، پویایی و ایجاد انگیزه در جامعه می گردد، نقش مهمی ایفا می کند. دانشگاه کارآفرین، دانشگاهی است که درآن ،تولید منابع جدید از ثبت اختراعات و فرایند تحقیقاتی را در راس امور قرار می دهد. پیدایش دانشگاه‌های کارآفرین فاصله‌ی بین صنعت و دانشگاه را پر کرده و دانشگاه را تبدیل به صنعت و در مقابل، صنعت را تبدیل به بستری برای تولید علم دانشگاهی می‌داند.
چنین دانشگاهی ،علم تولید شده در خود را، برای استفاده ی اقتصادی و صنعتی و تولید اشتغال به جامعه تزریق کرده و به بیان درست‌تر، تنها تولید علم، هدف آن نبوده و با پژوهش محوری رابطه ای دو طرفه بین علم وصنعت در آن شکل می‌گیرد. در حال حاضر، نظام آموزشی دانشگاه‌های کشورمان، افرادی را پرورش می دهند که فقط می توانند، شکاف های شغلی از پیش تعیین شده را پرکنند، در حالیکه، دانشگاه کارآفرین ؛مکانی است که مشاغل جدید درآن خلق می شود و از افراد کارآفرین حمایت می کند.
سیرتکاملی دانشگاه های سنتی به دانشگاه‌های مدرن و در نهایت دانشگاه های کارآفرینی در بسیاری از کشورهای دنیا در حال انجام است. سبقه ی فعالیت کارآفرینی از دهه 90 میلادی، استارت خورده و دانشگاه های کارآفرین به رهبری دانشگاه MIT شکل گرفتند. این دانشگاه ها با برنامه ریزی و اقدام برای توسعه فناوری، بنگاه تجاری به وجود می آوردند تا با توان اعضای هیات علمی و دانشجویان، ایده ها و نتایج پژوهش ها را به محصول و تولید اقتصادی مبدل سازند. زیرا آن ها براین باورند، که ایجاد مراکز انتقال فناوری ها و علوم تولید شده در دانشگاه ها به کسب و کار بازار و فراهم نمودن زمینه اشتغال دانشجویان خلاق، نقش بسزایی دارد.
در دانشگاه های مدرن، تمرکزبرآموزش فنی و حرفه ای و کاربردی صورت می پذیرد و علاوه بر آموزش، وجود پژوهش برای همکاری نهادهای علمی با صنایع نیز به چشم می خورد و تلفیق این دو در تاسیس دانشگاه‌های کارآفرینی نمود می یابد. دانشگاه کارآفرین درارتباط با صنعت و جامعه می باشد و تبدیل دانش به کاربردها و نیازهای جامعه در راس امور قرار دارد. در این دانشگاه ها با ایجاد مراکزعلمی فناوری، محیطی مناسب برای رشد علم و تعامل آن با صنعت بوجود آمده است. برای تبدیل یک دانشگاه به دانشگاه کارآفرین باید مراحل زیر طی شود تا در مجموع بتوان ،علاوه بر تولید دانش آموختگان در دانشگاه ها، کارآفرینانی زبده نیز تربیت نمود. درمرحله نخست، هدفی است که باید برای موسسات دانشگاهی تبیین گردد و اولویت بندی آن برای رسیدن به آن اهداف است. درمرحله بعد، دانشگاه کارآفرین از ماحصل فعالیت خود و سایر اعضا نقش موثری دربه اجرا رساندن ایده های نو
و تجاری سازی آن ها بعهده می گیرد. در گام آخر، موسسات دانشگاهی وظیفه خود را در ایجاد شغل و همکاری با صنعت انجام می دهند.
شرکت های صنعتی با ایجاد رابطه با دانشگاه های کارآفرین و بهره برداری از علوم روز می توانند در بسیاری از هزینه های مصرفی خود در حین تولید جلوگیری کرده و از صرفه اقتصادی این شرایط بهره مند شوند. بنابراین می توان بیان کرد که رشد و فناوری علوم جدید مستلزم حمایت از کارآفرین و خدمات کارآفرینی می باشد. دانشگاه می تواند از طریق شناسایی این فرصت ها و با به خدمت درآوردن
عوامل محیطی و اقتصادی نقش مهمی را در این پروسه ایفا نماید.
کارآفرینی در دانشگاه ها، مستلزم توسعه کارآفرینی در تمام سطوح دانشگاه است و تعامل تمامی رشته ها و آموزش های دانشگاهی را طلب می کند. علاوه برآموزش مطالب نظری و تئوری، مهارت های شغلی رشته تحصیلی مورد نظر و مهارت های مدیریتی و از همه مهم تر، بهره‌گیری از فرصت ها و نوآوری را به دانشجویان آموزش می دهد و واقعیت ها و الزامات بازار کار را به دانشجویان می شناساند. دانش آموختگان فارغ التحصیل از دانشگاه هایی با رویکرد کارآفرینی، آینده کاری خود را از همان سال های اولیه تحصیلی خود ترسیم نموده، تا با استفاده از فرصت ها به اهداف خود دست یابند و این همان خلای آموزشی است که هم اکنون نه‌تنها سیستم های آموزشی کشور، بلکه صنعت و بازار کارمان نیز به شدت از آن رنج می برند.