دکتر حوریه یحیایی
Hooriye_yahyaei@yahoo.com

شاید در دیدگاه بسیاری از تولیدکنندگان، بسته‌بندی مسئله ی کوچکی باشد و از نظر اولویت‌بندی در پلان های آخر چرخه تولید و فروش قرار گیرد. در حالیکه در بازارهای جهانی بسته بندی نقش بسیار مهمی در موفقیت و یا فروش یک محصول بیش از آنکه متصور باشید، داراست. بسته‌بندی جز جدایی ناپذیری از هر تجربه فروش است، مخصوصا زمانی که بسیاری از تصمیم‌گیری‌های خرید، صرفا بر اساس طراحی بسته بندی محصول گرفته می شود. چرا که بسته بندی اولین برخورد و پیام سازنده با مشتری است که فرصت کسب رضایت یا صرفنظر کردن از خرید محصول را به او می دهد. بسته بندی جذاب و حرفه ای با لحاظ کردن ظرافت های لازم بصری، یکی از مولفه های حائز اهمیت در تسهیل فروش کالاها و توسعه صادرات به شمار می رود و این همان مقوله ی مهمی است که از دید بسیاری از تولیدکنندگان و کارآفرینان داخل مغفول مانده است. بررسی آمارهای موجود در صنعت بسته بندی و مقایسه آن با کشورهای دیگر نشان می دهد که سهم ایران در صنعت بسته بندی بسیار ناچیز است و ضعف در این صنعت تا کنون آسیب های جدی به سایر بخش های اقتصادی ما وارد ساخته است، که در نهایت باعث ضعف شرکت های ایرانی در بازارهای صادراتی و بازارهای داخلی شده است.
 بسته بندی هنری است که باعث تحریک دید مصرف کننده شده و در طی زمانی اندک به اندازه یک تیزر تبلیغاتی تاثیر خود را در تصمیم گیری به ذهن مشتری القا می کند و از مولفه های تعیین کننده در ارتقای ضریب ارزش افزوده کالاها و محصولات تولیدی به شمار می رود. با توجه به آمار و اسناد معتبر موجود، متوسط هزینه بسته بندی 10 درصد قیمت تمام شده کالاهای صادراتی است اما می تواند 90 درصد باعث ایجاد ارزش افزوده گردد. بسیاری از مردم جهان درباره محصولات مختلف تنها از روی بسته بندی آن ها قضاوت می کنند و بسته‌بندی‌های نو و شکیل بازار مصرف پر طرفداری را به دنبال دارد، چرا که بارها دیده شده بسیاری از محصولات بی کیفیت با بسته بندی های پر زرق و برق توانسته اند در تراز اول خرید قرار گیرند.
بسته بندی کالاها را می توان نوعی فرایند تبلیغاتی بی صدا دانست که به عنوان یک عامل بصری بازاریابی و کارآفرینی مطابق با استانداردهای جهانی در جلب مشتری نقش اساسی را بازی می کند و هرگز نباید از دید کارآفرینان پنهان بماند. بسته بندی کالاها یکی از اجزای اقتصاد در یک تجارت مدرن است و امروزه به علت فقدان اطلاعات لازم و کافی در این راستا، کارآفرینان و تولید کنندگان داخلی ضربه های بزرگی را متحمل می شوند. در سال ها ی اخیر همگام با پیشرفت و صنعتی شدن کشورهای توسعه یافته تکنولوژی در فرایند بسته بندی نیز رشد کرده و این امر یکی از روند های تاثیرگذار در بازار فروش به حساب می‌آید. کارآفرینان با تکیه بر استعداد خویش و ارائه محصول، اغلب از تمرکز بر بازار فروش غافل می‌شوند و این در حالی است که فروش، دغدغه اصلی تولید کنندگان و اقتصاد دانان است.
 لزوم نزدیک شدن به استاندارهای جهانی در زمینه بسته بندی بسیار حائز اهمیت است و بسیاری از تولیدات مرغوب و با کیفیت کشور در بازارهای دیگر دنیا در بسته بندی های زیبا و جدید مجددا وارد کشور می شوند.
بطور مثال در صنعت کشاورزی و صادرات به علت عدم استفاده از بسته‌بندی‌های مناسب در سطح بازارهای جهانی علی رغم کیفیت بالای محصولات تولید شده فروش ایران در رده های چندم نسبت به سایر کشورها قرار دارد. به همین علت علی رغم بسیاری از تلاش هایی که در بخش های تولیدی کشور مانند کشاورزی و دامپروری و سایر صنایع انجام می گیرد، اگر توجه لازم در صنایع تبدیلی و بسته بندی صورت نپذیرد، تلاش و زحمت تولیدکننده از بین خواهد رفت. یکی از نمودهای برجسته این حقیقت تلخ در خصوص فروش زعفران ایرانی، مشهود است که متاسفانه بعضا به دلیل بسته بندی نامناسب، برخی از کشورها همچون امارات ، اسپانیا و ... با خرید آن و اعمال تغییراتی هوشمندانه در نحوه بسته بندی آن، اقدام به عرضه مجدد آن ولی با قیمت هایی به مراتب بالاتر می کنند.
عدم به کار گیری سلیقه کافی در بسته بندی، و نبود شناخت از روانشناسی رنگ ها باعث می شود محصولات صادر شده بصورت فله، در آن سوی مرزها با بسته بندی های فاخر و زیبا مطابق فرهنگ مصرف کننده تولید شوند و به چندین برابر قیمیت به فروش برسند. این همان بازار خاکستری است که کارآفرین را از پیشرفت، بخصوص در امر صادرات باز می دارد. چرا که بسته بندی مناسب و با کیفیت، عمر حضور کالا را در بازار را افزایش می دهد و در چنین شرایطی صادرات کشور از پیشرفت چشمگیری برخوردار خواهد شد. امروزه جهت خروج از شرایط اقتصادی کنونی و برای نفوذ در بازارهای جهانی در جهت افزایش فروش، نیازمند یک نواوری و پشتکار در فرد کارآفرین بوده، چرا که نحوه بسته بندی و کالاهای تولید شده می تواند مبین صرفه اقتصادی و قابلیت اعتماد و جذابیت دیداری در بازار باشد. آمارها نشان می دهد که سالانه
پانزده هزار محصول به سبد محصولات اضافه شده و بنابراین رمز بقای تولید کنندگان قدیمی افزایش توان رقابتی آن ها به جز حفظ کیفیت، تنها با ایده های نو و تبلیغات به‌روز امکان پذیر است.
بنابراین می توان اذعان داشت طراحی بسته بندی های مناسب ارزش تبلیغاتی و سود اقتصادی بالایی با خود به همراه دارد. کارآفرینانی که تمایل به حضور در بازارهای صادراتی را برای بقا و دوام هر چه بیشتر را دارند، بسته بندی کالاها را باید از ارکان موفقیت خود مدنظر قرار داده و روی آن سرمایه گذاری کنند هر چند این سرمایه گذاری از قیمیت محصول تولید شده بیشتر باشد.