دکتر حوریه یحیایی*
Hooriye_yahyaei@yahoo.com
امروزه کارافرینی به عنوان یک راهبرد
اثر بخش برای توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها شناخته شده است و اجرایی‌ترین و عملی ترین استراتژی برون رفت از بن بست‌ها و مشکلات اقتصادی و اجتماعی در جوامع دنیاست. از اینرو کشورهای پیشرفته و تراز اول دنیا از لحاظ اقتصادی، به خوبی دریافته اند
که توسعه کارافرینی نقش شایسته ای برای حضور فعال در بازارهای جهانی، مقابله با رقبا، اشتغالزایی پایدار، توسعه عدالت، کاهش فقر و بیکاری و حلال مشکلات جامعه و دولت خواهد بود و نقش بسیار مهمی در افزایش تولید و ثروت کشورها ایفا می کند.
کارافرینی کیفیتی است که افراد را قادر می سازد یک فعالیت جدید را شروع کنند و یا با قدرت و بطور ناباورانه ای فعالیت اقتصادی موجود را توسعه دهند. کشورهای در حال توسعه و یا باصطلاح جهان سوم نیز به این مهم پی برده و گرایش به کارافرینی در راس برنامه‌ریزی‌های دولتی و آموزشی خود قرار داده اند. اما در جهان سوم رشد کارافرینی و بررسی اهمیت آن همواره با چالش ها و مشکلاتی همراه بوده که نتوانسته هم پا با سایر کشورهای جهان رشد کند. از ملزومات تمایل برای ایجاد یک کسب و کار جدید و نوپاو فعالیت های کارافرینانه، فراهم بودن بسترهای فرهنگی، اقتصادی و قانونی است و قوانین و مقررات دولتی و فعالیت‌های اقتصادی دولت هامعمولا به گونه ای شکل می‌گیرد که گویی دولت‌ها رقیبی برای بنگاه های کوچک و کسب و کارهای نوپا هستند.
فقدان عوامل انگیزش در تحرک کارآفرینان و موانع بزرگ در تامین مالی کسب و کارهای نوپا و از همه مهمتر موانع اداری در تسهیل شرایط کارافرینی بسیار به چشم می خورد. کارافرینان در این شرایط قبل از آنکه رقابت بخش خصوصی را برای فعالیت خود مانعی احساس کنند، قوانین و بروکراسی های پیچیده ی اداری و انحصارات دولتی را پیش روی خود می دانند. وجود قوانین اداری بعضا زائد و فشارهای درونی و خارجی تحمیلی بر برنامه ریزان اقتصادی با اعمال محدودیت های بوجود آمده مانع نیل به اهداف کارافرینانه می شود و این امر باعث ایجاد دلسردی و سرخوردگی در کارافرینان خواهد شد. در بسیاری از موارد نیز عدم توجه به یک نواوری به دلیل مغایرت با استانداردهای قدیمی و از قبل تعریف شده منجر به شکست ایده و سکون آن می شود و بسیاری از ایده های خلاقانه‌ای که هر کدام در پس حمایت های کوچک شاید امروز به طرحی متحولانه تبدیل می شدند در آرشیو ها و بایگانی های سازمان های دولتی و غیر دولتی خاک می خورند.
در بسیاری از کشورهای جهان سوم حمایت لازم از در جهات مختلف از کارافرینان به عمل نمی آید و آنچه تعیین کننده ی و گرداننده اصلی اقتصاد است، چیزی جز دلالی و واسطه گری و رانت خواری نمی باشد...
و این گونه کسب و کارها در فضای ناسالم اقتصادی به سود های کلان دست یافته و انگیزه های تلاش و خدمت برای کارآفرینان را به قصد خدمت و توسعه و نوآوری در نطفه خفه می کنند.
توجه به آموزش های لازم و ظرفیت سازی علمی از طریق مراکز توسعه ی کارافرینی در کشورهای جهان سوم بسیار ضعیف عمل شده است. چرا که آموزش رابطه ای مستقیم و تاثیر گذار بر کمیت و کیفیت عملکرد کارافرین ها بوده و در کشورهای پیشرفته نه تنها دولت در برداشتن موانع و مشکلات پیش روی کارافرینان پیش قدم بوده، بلکه سعی در شکوفاسازی توان بالقوه ی نیروی جوان کشور در حوزه ی کارافرینی دارند. به همین علت معضلاتی همچون پایین بودن تولید، بیکاری، تورم بالا، بهره وری پایین و کیفیت نامطلوب و وابستگی و تک محصولی بودن اقتصاد در اکثر کشورهای در حال توسعه به وفور دیده می شود. ضعف آموزش عالی، انتظارات از حکومت، ریسک گریزی و عدم توجه به آموزش حین کار و توانمند سازی افراد می تواند مراحل احیای و ثبات فرهنگ کارافرینی را هر چه بیشتر به تعویق بیاندازد.
با توجه به تمام مطالب مذکور، وام و اعتبارات لازم یکی از بزرگترین و بارزترین اقدامات کمک به بنگاه های کوچک و فعالیت‌های کارافرینانه‌ی نوپاست. زیرا عموم این قبیل فعالیت‌ها با توان مالی کم شروع به کار کرده و به همین علت سهولت در دادن وام از ویژگی های ظرفیت سازی سرمایه مالی آن ها تلقی می شود. در ایران نیز شاید مدت زمان زیادی از ورود کارافرینی بطور رسمی به محافل علمی و عملی در فعالیت‌های اقتصادی اجتماعی نگذشته باشد، اما مسئولان و مدیران باید با سیاست گزاری های صحیح و در نظر گرفتن اولویت ها برای فراهم کردن زیرساخت های لازم برنامه ریزی کرده تا با میدان دادن به جوانان نخبه و برطرف نمودن چالش های پیش رو بتوان شاهد تغییرات موثر در ایجاد بینش و الگوی کارافرینی در بین جامعه و دولتمردان بود.