دکتر حوریه یحیایی*
Hooriye_yahyaei@yahoo.com
در عصر حاظر و در هجوم دنیای تکنولوژی موزه ها و مجموعه‌ها تاریخی- فرهنگی همچون شناسنامه، نشانگر هویت تاریخی و ملی کشورها بوده و فقدان آن‌ها غیر قابل جبران است و علاوه بر این جایگاه ویژه ای در توسعه و پیشرفت صنعت گردشگری ایفا می کنند. بازدید از موزه‌ها هر کشوری، دریچه ایست به سوی تاریخ پر فراز و نشیب و آمیخته با غرور و افتخارات ملی آن کشور که از منزلت والایی برخوردار است. همه ی ملت‌ها سعی می کنند که پیشینه و فرهنگ خود را معرفی کرده و حافظ هویت خویش باشند، تا از یکطرف با نمایش آن به تمام دنیا شاخص‌های از تاریخ، هنر و فرهنگ خود را در معرض نمایش بگذارند و از طرف دیگر فرزندان آن سرزمین از آن آگاه شوند و نسبت به پاسداری آن کوشا باشند. از اینرو موزه ؛
مکان مناسبی برای حفظ رابطه ی بین نسل‌هاست. هر یک از اشیا نگهداری شده در داخل موزه ها، در عین بی زبانی به هزار زبان سخن می گویند و یکی از معتبرترین اسناد در حفظ هنر، فرهنگ و تاریخ یک ملت محسوب می شوند. فارغ از تمامی مسایل سیاسی و دیپلماتیک، همه کشورها و مسئولان در سراسر دنیا ایران را بهشت تاریخ جهان و مهد فرهنگ می دانند و به آن اعتراف دارند. علاوه براین، کشور عزیزمان به دلیل داشتن گذشته کهن و پر افتخار ، مردم ایران نیز به بازدید موزه علاقه مندند. زیرا آمارها نشان می دهد، موزه ی لوور پاریس از هر 100 بازدیدکننده فقط یک نفر فرانسوی است در حالیکه از هر 100 بازدیدکننده موزه‌ها ایران 99 نفر ایرانی هستند و تنها یک نفر گردشگر خارجی است. البته این آمار از یکسو تعداد پایین گردشگر خارجی و فراهم نبودن حضور زیرساخت‌ها لازم برای گسترش هر چه بیشتر آن‌ها را در کشور نشان می دهد
و از سوی دیگر نمایانگر پتانسیل و علاقه ی
ایرانی‌ها برای بازدید از موزه‌ها داخل است.
البته باید به این نکته نیز اذعان داشت که یک تفاوت مهم موزه‌ها موجود در ایران با موزه‌ها مطرح دنیا در نوع فضا و اقدامات آن‌هاست. موزه‌ها در ایران اکثرا تبدیل به یک محیطی ساکت با نورپردازی‌ها مختص خود به نمایش عموم در
می آید. در حالیکه در خارج از کشور نمایش اشیا تنها بخشی از اجزای موزه است ، درصورتیکه در خارج از ایران ،موزه دارای قسمت‌ها متنوع پژوهشی، عام، کودک و نوجوان و حتی پژوهش‌ها فاخر است. اگر به تاریخ تحول موزه‌ها بنگریم در خواهیم یافت که موزه‌ها در طول تاریخ دارای نقش تفریحی، آموزشی و علمی می باشند.
بر همین اساس ،موزه داری تنها محدود به نگهداری و نمایش اشیا نبوده و ارائه خدمات و اطلاعات به طیف‌ها گوناگون نیز از جمله بخش‌ها مهم در حوزه‌ها مختلف است. در سال‌ها اخیر، موزه‌ها در سراسر جهان در نوع فعالیت شان، تغییرهای عمده ای را اعمال کردند و برای جذب شمار بیشتری از بازدیدکنندگان، بدنبال شیوه‌ها نوین بوده و ظاهر خود را آراسته تر و زیباتر نمایند و موزه‌ها از شکل سنتی خود خارج شده و بصورت متنوعی درآمدند.
مجموعه های موزه ای به این اعتبار، نه تنها گنجینه ی ملی یک کشور، بلکه جزئی از اسناد جهانی فرهنگ و تمدن انسانی به حساب می آیند. نگرش جهان امروز به این نهاد چنان است که در برنامه ریزی های فرهنگی کشور سهم بسزایی دارد. اینکه موزه های موجود در کشور و ارایه ی خدمات و حتی نگهداری و حفظ آثار و میراث قدیمی در آن ها چقدر با استانداردهای جهانی فاصله دارد یکی از مسایل مهمی ست که باید مورد توجه قرار گیرد.